AKUZATIVO – REKTA OBJEKTO – Komplemento de transitivaj verboj

Oni observu la ĉi-subajn frazojn:
1. MI ESTAS HOMO.
2.                  HOMO ESTAS MI.
3. ESTAS MI HOMO.
4.                  HOMO MI ESTAS.
5.      ESTAS HOMO MI.
6.             MI HOMO ESTAS.

                            K I O MI ESTAS?

Tio signifas ke en Esperanto LA VORTORDO ESTAS LIBERA. Ĉiuj ses supraj frazoj signifas: SOU UM SER HUMANO(HOMEM).

Oni observu la novajn frazojn:

KATO ESTAS BESTO.

K I O ESTAS BESTO?

MI HAVAS KATON.

                  K I O N MI HAVAS?

1. KATO MANĜAS RATON.*
2.                            RATON KATO MANĜAS.
3. MANĜAS KATO RATON.
4.                 KATO RATON MANĜAS.
5.            MANĜAS RATON KATO.
6.                            RATON MANĜAS KATO.
                                 KION MANĜAS KIO?
                          OBJEKTO                 SUBJEKTO
   
   
7. RATO ESTAS MANĜATA DE KATO. ( Frazo en PASIVA VOĈO)
   K I O?                                           DE KIO?

INSTRUISTO SKRIBAS LETERON. (AKTIVA VOĈO)

KIU SKRIBAS                KION?

LETERO ESTAS SKRIBATA DE INSTRUISTO.

INSTRUISTINOJ SKRIBAS LETEROJN.

KIUJ                   SKRIBAS KION?

LETEROJ ESTAS SKRIBATAJ DE INSTRUISTINOJ.

MI AMAS ŜIN.

                                     KIUN MI AMAS?

ŜI ESTAS AMATA DE MI.

    KIU ESTAS AMATA DE MI?

STRUKTURO DE LA FRAZO AKTIVA:

*****************************************************

AGANTO(SUBJEKTO) + VERBO TRANSITIVA + OBJEKTO.(Markata per / -N / )

*****************************************************

Tio signifas ke la verbo MANĜI estas TRANSITIVA, tio estas, ĝi ne estas kompleta, sed bezonas KOMPLEMENTOn. En Esperanto, la komplemento de la verboj transitivaj estas markata per speciala litero; la litero /-N/ ĉe la fino de substantivo, pronomo substantivo aŭ vorto substantivigita.

KONKLUDE:

AKUZATIVO = “Deklinacia kazo en diversaj lingvoj, esprimanta propre la rektan objekton de la verbo (PIV, p. 25).

En Esperanto la REKTA OBJEKTO estas la nomo kiu korespondas al la demandoj: KIUN / KIUJN / KION

NOMINATIVO	AKUZATIVO
SINGULARO:         PLURALO: KIU                             KIUJ KIO                             *****	SINGULARO: PLURALO: KIUN                   KIUJN                              ******

MI ŜATAS INTELIGENTAJN VIRINOJN.

                                                 KIUJN MI ŜATAS?

                  KIAJN VIRINOJN MI ŜATAS?

ŜATI = “ Rigardi ion kiel valoran, gravan. Estimi.

KIU ŜATAS ŜATAS IUN/ ION.

MI ŜATAS VIN.

                  KIUN?

ESPERANTON MI ŜATAS.

KION?

LA INSTRUISTO ŜATAS KOMPETENTAJN GELERNANTOJN.

KIU?                                KIAJN?                   KIUJN?

EKZERCO

Malsupre de la vortoj, uzu la korelativojn

 KIU / KIO / KIUJ/ KIUN/KION/ KIA/ KIAJ/ KIAN/ KIAJN:

1. ESPERANTON MI LERNAS.
….....................?..........?
2. ESPERANTO ESTAS LINGVO INTERNACIA.
…..................? …..........? ….........................?
3. MIA LIBRO NE ESTAS NOVA.
…................? ….........
4. MI HAVAS NOVAN LIBRON.
…..? ….........?................?
3. MIAJ GELERNANTOJ ESTAS KOMPETENTAJ.
…..................................? …...........................?
4. MI PREFERAS KOMPETENTAJN GELERNANTOJN.
…....? …............................? …...............................?
5. MIELON ŜATAS URSOJ.
…...........? …..........?
6. NI NE ESTAS URSOJ, SED HOMOJ.
…...? ….......? …..........?